یکی از پهلوانان به‌نام و برجسته لافندبازی زنده یاد «پرویز خودش» بود. او در سال ۱۳۲۲ در روستای فخرآباد لشت نشاء متولد شد و در شانزده شهریور ۱۳۸۰ خورشیدی در حین اجرای «لافندبازی» در روستای «خراورد» سیاهکل، جان سپرد.
لافندبازی یکی از بازی های بومی محلی گیلان
موزهٔ میراث روستایی گیلان از فرزندان او به سرپرستی «سهیل خودش» دعوت کرده تا اجرای لافندبازی را در محوطهٔ اختصاص یافته به بازی‌های محلی در محل موزه برعهده گیرند. این فیلم مربوط به اجرای آهو و سهیل خودش در روستای چهارده لولمان از توابع رشت است.
«لافندبازی» یکی از بازی های بومی محلی و بخشی از فرهنگ بومی مردم گیلان است.
این بازی در میان مردم محلی محبوبیت ویژه‌ای دارد. پیشینهٔ تاریخی آن به سالیان دور برمی‌گردد. ویژگی‌های جغرافیایی و نوع زندگی اجتماعی در پیدایش این نوع از بندبازی تاثیرگذار بوده است. لافندبازی با نام‌های طناب بازی، ریسمان‌بازی، رسن‌بازی، و غیره نیز شناخته می‌شود.
نمایش لافندبازی چطور انجام می‌شود؟
این مراسم را معمولا خانوادگی اجرا می‌کنند و اجراکنندگان مرد و زن در آن دیده می‌شود. برای نمونه خانواده «خودش» که به صورت خانوادگی این نمایش را اجرا می‌کنند. گروه لافندبازی از پهلوان لافندباز، یالانچی (به او شیطانک هم می‌گویند)، سرناچی و نقره‌چی (نقاره زن) تشکیل می‌شود.
لافندباز که به پهلوان نیز شناخته می‌شود با نام خداوند و ذکر مناقب مولای متقیان بالای ریسمان یا دار می‌رود. او با چوبی که برای حفظ تعادل خویش در دست می‌گیرد بر روی طناب راه می‌رود. پهلوان با اجرای حرکات مختلف نمایشی مردم و تماشاگران را سرگرم می‌کند. حرکات آکروباتیکی مانند دوچرخه سواری بر روی طناب نیز در این بازی دیده می‌شود.
در مرحله بعد فردی با نام شیطانک با حرکات خنده آور خود مردم را سرگرم می‌کند. شیطانک بر سر راه لافندباز قرار گرفته و سعی در انداختن او از روی طناب دارد. در میان این اجرا نوازندگان سرنا و نقاره به نواختن موسیقی شاد محلی می‌پردازند.
نمایشی از فرهنگ بومی مردم گیلان
لافندبازی در روستاهای جلگه‌ای گیلان طرفداران فراوانی داشته و دارد. این بازی بومی محلی در عید نوروز و اعیاد مختلف و عروسی در روستاهای استان گیلان به اجرا در می‌آید و بخشی از فرهنگ بومی مردم گیلان تلقی می‌شود.
لافندبازی نیز مانند بسیاری از مراسم آیینی با هیجان برگزار شده و دستمزد آن توسط تماشاچی‌ها و داوطلبانه پرداخت می‌شود. محبوبیت این مراسم پرهیاهوی و سرشار از شادی که در فرهنگ بومی مردم گیلان رواج داشته است منجر به ادامه‌دار بودن آن گردیده است. لافند باز اغلب مزد خود را از «طریق» دوران دریافت می‌کند؛ مگر آنکه قبلا با صاحب مجلس برای دریافت مزد خود قراردادی بسته باشد. شیوهٔ خبرکردن مردم در گذشته با نواختن نقاره بود و در سال‌های اخیر به وسیله بلندگو و با تبلیغات انجام می‌شود.
این مراسم اوایل تیر تا اواخر مرداد و همچنین در ماه مهر و آبان و همین‌طور در ایام نوروز و سیزده بدر برگزار می‌شود. در مراسم و جشن‌های مختلف مانند جشن عروسی نیز لافندبازی دیده شده است. این نمایش بخشی از آداب و رسوم بومی و سنتی آیین عروسی در بخش‌هایی از استان گیلان به شمار می‌رود.
وسایل کار و ابزارهای لافندبازی
پوشاک و ابزارها در این نمایش سنتی جذاب که در مطالعه فرهنگ بومی مردم گیلان مشاهده می‌شود و نمایانگر عناصر بومی و روحیات مردمان این سرزمین است عبارتند از:
چهار تیر چوبی یا لولهٔ آهنی: ۴ تیر یا لوله که هر کدام در حدود ۵ متر طول دارد و از چوب‌های جنگلی یا لوله آهن است نیز در ایننمایش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ابزار مورد استفاده در عملیات: ابزاری با توجه به مهارت و بازی لافندباز مانند دوچرخه، صندلی، سینی، لحاف و تشک، شیشهٔ چراغ، بطری نوشابه و دیگ بزرگ نیز در این مراسم استفاده می‌شود.
لافند (طناب): طناب و ریسمان این بازی معمولا از جنس کنف است. پهلوان پرویز خودش در سال‌های اخیر از ترکیب کنف و ابریشم در بافت طناب استفاده می‌کرد. این طناب بیست متر طول دارد و از دوازده رشته و چهارلایه سه رشته‌ای تابیده شده است و وزن آن حدود ۳۰ کیلو است.
لنگر نوعی چوب بلند: لنگر چوبی است که از دو نیمه ۳ متری تشکیل شده است و با یک بست فلزی به یکدیگر متصل می‌شود. لافند باز تعادل خود را بر روی طناب به وسیله آن حفظ می‌کند.
پوشاک پهلوان: این لباس سبک و چسبان است که بنا به سلیقهٔ بندبازان، تزئیناتی بر روی آن انجام شده است. در گذشته پهلوانان برای جلوگیری از چشم زخم، دعاهایی بر بازوی خود می‌بستند. لباس یالانچی‌ها شبیه لباس حاجی فیروز است.
- پهلوان سینی غذا در دست، لنگر به دوش، وسط طناب می‌ایستد، غذا می‌خورد و به سوال یالانچی جواب می‌دهد. یالانچی: تو چرا تنهایی غذا می‌خوری مرا دعوت نمی‌کنی؟ پهلوان: من کار کردم غذا می‌خورم تو هم کار کن غذا بخور.
- لافندباز سینی چای بر روی طناب می‌ایستد و چای می‌نوشد.
- پهلوان دیگ و تشت را بالای طناب می‌برد. دیگ را روی تشت می‌گذارد و دو پا روی آن می‌ایستد.
- لافندباز با دو پا در دیگ و دو کام زدن با دیگ از روی طناب رد می‌شود.
- لافندباز شیشهٔ چراغ گردسوز یا بطری نوشابه را به کف پا می‌بندد و با نوک پا از روی طناب می‌گذرد.
- پهلوان با چشمان بسته از روی طناب عبور می‌کند.
- لافندباز رختخواب به بالای طناب برده و روی آن می‌خوابد.
- پهلوان با دو چرخه از روی طناب می‌گذرد.
- لافندباز بدون لنگر روی طناب راه می‌رود.
- پهلوان یک کودک به کول می‌گیرد و دو طرف طناب یک (دو) تاب را به پاهای خود می‌بندد. یک (دو) کودک را بر روی تاب می‌گذارند. پهلوان با پاهای خود تابا را به حرکت در می‌آورد و از روی طناب عبور می‌کند.
لافندبازی را چگونه اجرا می‌کنند؟
کشتی گیله‌مردی با یالانچی: ابتدا یالانچی وارد میدان شده و عربده جویی می‌کند. پهلوان پس از او وارد میدان می‌شود و می‌خواهد بالای طناب برود. یالانچی جلوی او را می‌گیرد و با حرکات خنده‌آور مانع این کار می‌شود. پهلوان با او کشتی گرفته و یالانچی را زمین می‌زند و بالای طناب می‌رود.
شعر خوانی: شعرخوانی نیز بخشی از این بازی است. چهلوان یا لافندباز بالای ریسمان قرار می‌گیرد و شعر می‌خواند. این شعرها در میان لافندبازان به فهلویات شهرت دارد. یالانچی از پهلوان تقلید کرده و شعرها را می‌خواند.
شروع بازی با نرمش پا و دو کام و دو شاخه زدن دو ضرب و سه ضرب است. که سابقهٔ آن در ایران به پهلوان خودش برمی‌گردد و بهترین نوع بازی به عقیده پهلوانان همان دو کام و دو شاخه زدن است. پهلوان از طناب پایین آمده و یالانچی را بر دوش گرفته و بالای طناب می‌برد. پهلوان مجمعه و صندلی را بالای طناب می‌برد. صندلی را داخل مجمعه گذاشته و روی صندلی می‌نشیند.
در لافنبازی که گوشه‌ای از فرهنگ مردم گیلان است شگردهای گوناگونی دیده می‌شود.
