وجه تسمیه بندر انزلی

نام این منطقه به زمان پیش از آغاز شهرنشینی در آن برمی‌گردد. از میان تعریف‌های مختلف درباره واژه «انزلی»، مورد پذیرش‌ترین آن، معنی «انزل به معنی لنگر» و «انزلی = لنگرگاه» است.

متأسفانه روسها بندرانزلی را درسال ۱۸۰۵ میلادی (۱۱۸۴ شمسی) به آتش کشیدند، بنابراین قدمت انزلی و مردم آن مبهم است. با اینحال به نظر می‌رسد اهالی اولیه بندرانزلی را مهاجرینی تشکیل می‌دادند که به عنوان پایگاهی برای صید ماهی یا پناهگاهی  جهت فرار از امواج خروشان دریای کاسپین و مرداب، به این قطعه زمین وارد شدند و شاید اولین کسانی بودند که نخستین کومه‌ها را برپا کردند.

قبل از اهمیت یافتن این بندر، پیربازار که پیش بندر رشت و در ۱۰ کیلومتری شمال آن بود به عنوان لنگرگاه کشتی‌های تجاری اهمیت داشت. افزایش ظرفیت و حجم کشتیها از یک سو و و پر شدن تدریجی مسیرهای کشتیرانی در داخل تالاب انزلی از طرف دیگر، مشکلات زیادی برای رفت و آمد این کشتی‌ها ایجاد کرد. از همین رو بندرانزلی که در دهانه خروجی تالاب قرار داشت بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت.

سیر تاریخی رشد بندرانزلی

قدیمی‌ترین نوشته درباره این بندر مربوط به سال ۸۶۳ هـ.ق است. در آن زمان این بندر دهکده‌ای کوچک بوده است. این منطقه از اوایل دوره صفویه، مورد توجه انگلیسی‌ها، روس‌ها و دولت مرکزی ایران که پایتخت آن قزوین بود، قرار گرفت.

انگلیسی‌ها در تجارت ابریشم گیلان، با دایر کردن شرکتی تجارتی در مسکو، راه رشت – انزلی – بادکوبه به اروپا را رونق بخشیدند و انزلی به عنوان «دورازه‌اروپا» معروف شد. از این زمان به بعد، ‌انزلی به تدریج به صورت توقف‌گاهی برای کشتی‌های تجاری و پلی میان رشت و اروپا قرار گفت و روز به روز بر رونق آن افزوده شد.

بندرانزلی به علت موقعیت خاص جغرافیائی، بهترین پناهگاه و لنگرگاه برای کشتی‌های تجاری و نزدیکترین و امن‌ترین راه بین ایران و اروپا، ازطریق روسیه درمسیر تجارت و محلی برای تخلیه و بارگیری کالای تجارتی و عبور مسافرین شد. چنانکه در زمان نادرشاه، انزلی پایگاهی جهت بارگیری برنج و سایر مایحتاج قشون نادری که در قفقاز می‌جنگیدند بوده است.

در عهد قاجاریه، تردد کشتیهای بادبانی  و بخاری به منظور حمل و نقل کالا خصوصاً حمل نفت که سابقه‌ای ۲۰۰ ساله دارد به اوج خود رسید و بندرانزلی به عنوان یکی از مهمترین بنادر سواحل جنوبی دریای خزر درآمد.

نخستین اقدامات عمرانی در انزلی از زمان خسروخان گرجی که حاکم گیلان بود از اوایل قرن نوزدهم شروع شد. پس از تحویل تأسیسات بندری به وسیله شوروی‌ها  در سال ۱۳۰۶ خورشیدی و با روی کار آمدن پهلوی اول و توجه وی به بندر انزلی، این بندر بازسازی و اسکله‌های جدیدی در انزلی و غازیان ساخته شد و اداره بندر و کشتی‌رانی مجهز شدند. انزلی امروز از زیباترین شهرهای گیلان و در عین حال یکی از فعالترین آنهاست.

بندر انزلی در طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۲۸ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۲۸ دقیقه واقع شده‌است و ارتفاع آن از سطح دریا منهای ۲۶ متر است. این بندر در شمال با دریای کاسپین همسایه است. از سمت جنوب به شهر صومعه سرا، از غرب به رضوانشهر و از شرق به رشت نزدیک است.

با بررسی‌های زمین‌ شناسی، حدود ۱۵۰۰۰ سال پیش، جزیره‌ای از سطح آب دریای خزر، سربرآورد که بعدها به نام انزلی نامیده شد و به عنوان مهمترین بندر سواحل جنوبی دریای خزر و ایران معروف گردید.

این جزیره بر اثر فعل و انفعالات جوی و سایر عوامل طبیعی، به صورت حالیه از دو قسمت انزلی و غازیان شکل گرفت و کانالی بین این قسمت ایجاد گردید که آب چهار رودخانه از شرق (سوسرروگا ـ پیر بازارروگا ـ راست خاله ـ و نهنگ روگا) و یک رودخانه از غرب (شنبه بازارروگا) از طریق آن به دریا وارد می‌شود.

بندر انزلی از گذشته عنوان پر باران‌ترین شهر ایران را داشته‌است. بندر انزلی دارای آب و هوای مرطوب ساحلی می باشد. میزان بارندگی انزلی بسیار بالا بوده به طوری که سالیانه متوسط ۱۸۹۲ میلی متر بارندگی دارد بیشترین بارندگی در ماه‌های شهریور و مهر با ۴۴۰.۹ میلی متر گزارش گردیده است. میزان رطوبت نسبی سالیانه به طور متوسط حدود ۷۱ تا ۹۷ درصد و درجه حرارت محیط زیست بین ۳/۵ تا ۲۸ درجه سانتی گراد در نوسان بوده است. بندر انزلی بطور کلی تابستان های گرم و مرطوب و زمستان های ملایم دارد.